7 TRIỆU CHỨNG TRÀO NGƯỢC DẠ DÀY THỰC QUẢN (GERD) PHỔ BIẾN

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là bệnh lý tiêu hóa mãn tính, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên thế giới. Ước tính có đến 20% dân số toàn cầu gặp triệu chứng ít nhất một lần mỗi tuần – từ ợ nóng, ợ chua, đau tức ngực cho đến ho kéo dài. Các triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản lại dễ bị nhầm lẫn với nhiều bệnh lý khác, đặc biệt là bệnh tim, khiến việc chẩn đoán và điều trị bị chậm trễ.

Trong bài viết này, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn, với sự tư vấn chuyên môn từ BS.CKI Nguyễn Lâm Vĩnh Phúc – Phó trưởng khoa Nội Tổng hợp, sẽ giúp bạn nhận biết sớm triệu chứng trào ngược, phân loại mức độ bệnh và tìm hiểu những phương pháp chẩn đoán chính xác. Đây là nguồn thông tin hữu ích cho cả những ai đang nghi ngờ bản thân mắc bệnh lẫn người muốn chủ động bảo vệ sức khỏe tiêu hóa của mình.

1. Bệnh trào ngược dạ dày thực quản

1.1 Trào ngược dạ dày thực quản là gì?

Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) là một bệnh lý mãn tính xảy ra khi dịch vị dạ dày – bao gồm axit hydrochloric (HCl), pepsin, thậm chí cả dịch mật – trào ngược lên thực quản do cơ vòng dưới thực quản (LES) hoạt động kém hiệu quả. Bình thường, cơ vòng này đóng vai trò như “van một chiều” ngăn axit đi ngược lên trên. Tuy nhiên, khi cơ vòng bị giãn hoặc yếu, nó sẽ để cho axit tiếp xúc trực tiếp với niêm mạc thực quản, gây kích ứng và viêm.

1.2 Các mức độ của bệnh trào ngược dạ dày – thực quản

Theo BS.CKI Nguyễn Lâm Vĩnh Phúc, bệnh trào ngược dạ dày – thực quản không xuất hiện đột ngột và tiến triển nặng bất thường, mà sẽ tiến triển dần qua nhiều mức độ. 

Việc phân loại trào ngược dạ dày thực quản sẽ được dựa trên tần suất cơn trào ngược và mức độ ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày của người bệnh. Cụ thể như sau:

• Mức độ nhẹ: Người bệnh thỉnh thoảng gặp cảm giác ợ chua, ợ nóng, thường xuất hiện ít hơn một lần trong tuần. Các cơn khó chịu diễn ra ngắn, chưa ảnh hưởng nhiều đến ăn uống hay giấc ngủ. Đây là dấu hiệu trào ngược giai đoạn sớm, thường dễ kiểm soát nếu điều chỉnh lối sống và chế độ ăn uống hợp lý.
• Mức độ trung bình: Các triệu chứng trở nên thường xuyên hơn, trung bình 2–3 lần mỗi tuần. Người bệnh bắt đầu cảm thấy khó chịu rõ rệt, nhất là sau bữa ăn hoặc về đêm khi nằm ngủ. Một số trường hợp còn xuất hiện cảm giác đau tức ngực thoáng qua, gây lo lắng và suy giảm chất lượng cuộc sống.
• Mức độ nặng: Dấu hiệu trào ngược xảy ra gần như hằng ngày, kéo dài và khó kiểm soát. Bên cạnh ợ nóng, ợ chua, người bệnh có thể gặp một số biến chứng như khó nuốt, viêm họng, ho mạn tính, thậm chí xuất huyết nhẹ do tổn thương niêm mạc thực quản. Nội soi thường cho thấy tình trạng viêm, loét hoặc biến đổi cấu trúc niêm mạc. Đây là giai đoạn nguy hiểm, làm tăng nguy cơ biến chứng nghiêm trọng, trong đó có Barrett thực quản – yếu tố tiền ung thư.

BS.CKI Nguyễn Lâm Vĩnh Phúc nhấn mạnh: “Việc nhận biết sớm mức độ bệnh thông qua các triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản không chỉ giúp lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, mà còn là cách tốt nhất để ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là ung thư thực quản.”

2. Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày thực quản

Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) thường xuất phát từ những thói quen và yếu tố sức khỏe quen thuộc trong đời sống hằng ngày như Ăn quá no, hút thuốc lá, rối loạn nhu động thực quản hay các bất thường giải phẫu như thoát vị hoành đều có thể làm cơ vòng thực quản dưới suy yếu, tạo điều kiện để axit trào ngược. Phụ nữ trong thời kỳ mang thai cũng là nhóm dễ mắc do áp lực ổ bụng tăng cao.

Theo thống kê từ nhiều nghiên cứu quốc tế, khoảng 20% người trưởng thành trên toàn thế giới trải qua triệu chứng GERD ít nhất một lần mỗi tuần, trong đó lứa tuổi từ 40–60 là nhóm bị ảnh hưởng nhiều nhất. Con số này cho thấy GERD không chỉ phổ biến mà còn là vấn đề sức khỏe đáng lưu tâm ở người trưởng thành.

Bệnh không chỉ gây ra những triệu chứng khó chịu trong sinh hoạt hằng ngày mà còn tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm thực quản, hẹp thực quản hoặc Barrett thực quản nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

3. Triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản

Bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) không chỉ gây khó chịu thoáng qua mà còn tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nếu để kéo dài. Người bệnh thường chủ quan cho rằng đó chỉ là rối loạn tiêu hóa thông thường, nhưng thực tế có những triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản đặc trưng giúp nhận biết sớm và điều trị kịp thời.

Dưới đây là 7 triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản phổ biến nhất:

3.1 Ợ nóng, ợ chua

Đây là biểu hiện điển hình nhất của GERD. Nguyên nhân xảy ra dấu hiệu trào ngược này là do axit dạ dày kích thích trực tiếp niêm mạc thực quản, gây cảm giác bỏng rát khó chịu.

Người bệnh cảm thấy nóng rát từ vùng thượng vị lan dọc lên ngực, đôi khi kèm theo vị chua, vị đắng hoặc trớ dịch vị. Cơn ợ nóng thường rõ rệt sau những bữa ăn nhiều dầu mỡ, uống rượu bia hoặc nằm nghỉ ngay sau khi ăn. 

2.2 Buồn nôn và nôn

Bên cạnh ợ chua, nhiều bệnh nhân còn gặp tình trạng buồn nôn, nôn nhẹ – đặc biệt sau khi ăn quá no hoặc nằm xuống ngay sau bữa ăn. Khi nôn, dịch vị thường mang theo vị chua hoặc đắng, lâu dần khiến người bệnh chán ăn, giảm cân và thiếu hụt dinh dưỡng. Nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên, cần loại trừ nguy cơ viêm loét dạ dày hoặc biến chứng hẹp thực quản.

2.3 Đắng miệng và hôi miệng

Dịch mật từ tá tràng khi trào ngược lên kết hợp với axit dạ dày tạo ra vị đắng khó chịu trong miệng. Đây cũng là nguyên nhân gây hôi miệng kéo dài dù người bệnh đã vệ sinh răng miệng cẩn thận. 

Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến khẩu vị mà còn khiến nhiều người mất tự tin trong giao tiếp hàng ngày, gây ra cảm giác tự ti trong tâm lý.

2.4 Đau tức vùng thượng vị và ngực

Một số người bệnh than phiền về cảm giác đau tức hoặc nóng rát vùng thượng vị, có khi lan sang ngực, lưng hoặc cánh tay. Điều đáng lo ngại là triệu chứng này dễ nhầm lẫn với bệnh tim mạch, đặc biệt là đau thắt ngực do thiếu máu cơ tim. Nếu cơn đau dữ dội, kéo dài, người bệnh cần đi cấp cứu ngay để loại trừ nhồi máu cơ tim – tình trạng có thể đe dọa tính mạng.

2.5 Tăng tiết nước bọt

Khi axit trào ngược lên thực quản, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách tăng tiết nước bọt nhằm trung hòa axit. Người bệnh có thể nhận thấy miệng tiết nhiều nước bọt bất thường, nhất là khi kèm theo cảm giác ợ chua. Tuy đây là phản xạ sinh lý bình thường, nhưng nếu kéo dài, nó có thể là dấu hiệu cảnh báo GERD đang tiến triển nặng hơn.

2.6 Khó nuốt

Ở giai đoạn muộn hơn, axit làm tổn thương niêm mạc thực quản, gây viêm hoặc hẹp lòng thực quản. Người bệnh thường cảm thấy vướng ở cổ, nuốt nghẹn, đôi khi đau rát khi nuốt. Đây là dấu hiệu cảnh báo quan trọng, bởi nếu không điều trị kịp thời, tình trạng viêm mạn tính có thể dẫn tới biến chứng Barrett thực quản – yếu tố nguy cơ của ung thư thực quản.

2.7 Khàn giọng, ho kéo dài

Không ít người mắc bệnh GERD bị khàn giọng, mất tiếng hoặc ho khan kéo dài, nhất là vào buổi sáng. Nguyên nhân là axit trào ngược lên thanh quản, dây thanh bị kích ứng và sưng nề. Một số trường hợp còn kèm khó thở, dễ bị nhầm với viêm thanh quản, hen suyễn hoặc bệnh phổi. Nếu triệu chứng này không cải thiện sau điều trị thông thường, cần nghĩ đến GERD và sớm thăm khám chuyên khoa tiêu hóa.

4. Chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản

Để chẩn đoán chính xác bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD), bác sĩ không chỉ dựa vào triệu chứng lâm sàng mà còn kết hợp nhiều phương pháp cận lâm sàng. Mỗi kỹ thuật có ưu điểm và hạn chế riêng, giúp đánh giá toàn diện từ tổn thương thực thể đến chức năng hoạt động của thực quản.

4.1 Nội soi đường tiêu hóa trên

Đây là phương pháp thường được chỉ định đầu tiên. Bác sĩ sử dụng ống nội soi mềm đưa qua đường miệng để quan sát trực tiếp thực quản, dạ dày và tá tràng. Thủ thuật chỉ kéo dài 5–10 phút, thường được thực hiện dưới gây mê nhẹ để giảm khó chịu. Nội soi cho phép phát hiện sớm tình trạng viêm, loét, hẹp hoặc các biến chứng nguy hiểm như Barrett thực quản – yếu tố tiền ung thư cần được theo dõi chặt chẽ.

4.2 Chụp X-quang thực quản có cản quang

Người bệnh sẽ được uống dung dịch bari – một chất cản quang đặc biệt – để tạo hình ảnh rõ ràng trên phim X-quang. Phương pháp này giúp bác sĩ phát hiện những bất thường về cấu trúc, chẳng hạn như thoát vị hoành – một trong những nguyên nhân thúc đẩy cơ thể diễn ra các triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản. Tuy nhiên, chụp X-quang không thể đánh giá chi tiết tình trạng viêm hoặc tổn thương niêm mạc thực quản, do đó phương pháp này thường chỉ mang tính hỗ trợ.

4.3 Đo áp lực và nhu động thực quản

Kỹ thuật này được tiến hành bằng cách đưa một ống thông nhỏ qua mũi xuống thực quản để đo áp lực cơ vòng dưới và đánh giá hoạt động nhu động thực quản. Toàn bộ quy trình kéo dài khoảng 30–60 phút, có thể gây cảm giác khó chịu nhẹ. Đây là phương pháp hữu ích để xác định liệu cơ thắt thực quản có hoạt động đúng chức năng hay không, từ đó phân biệt GERD với các rối loạn nuốt khác.

4.4 Đo pH và trở kháng thực quản 24 giờ

Đây là phương pháp hiệu quả để đánh giá chính xác mức độ bệnh khi có triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản. Người bệnh sẽ được đặt một thiết bị nhỏ trong thực quản hoặc đeo máy ghi ngoài cơ thể trong vòng 24 giờ. Hệ thống sẽ liên tục ghi lại tần suất, thời gian và cường độ của các đợt trào ngược axit, kể cả những trường hợp không có triệu chứng điển hình. Nhờ kết quả chi tiết, bác sĩ có thể cá thể hóa phác đồ điều trị, đặc biệt với người bệnh trào ngược kháng thuốc.

BS.CKI Nguyễn Lâm Vĩnh Phúc nhấn mạnh: “Chẩn đoán sớm bằng nội soi và đo pH không chỉ giúp xác định chính xác bệnh trào ngược dạ dày thực quản mà còn là chìa khóa ngăn ngừa biến chứng nặng nề như hẹp hoặc ung thư thực quản.”

4. Dịch vụ nội soi tầm soát bệnh lý tiêu hóa tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn

Tại Nam Sài Gòn, dịch vụ nội soi tiêu hóa được xem như “tiêu chuẩn vàng” trong tầm soát và chẩn đoán sớm các bệnh lý đường tiêu hóa. Với hệ thống nội soi hiện đại, đội ngũ bác sĩ chuyên sâu và quy trình an toàn – ít xâm lấn, bệnh viện là địa chỉ tin cậy cho người dân khu vực Nam Sài Gòn và các quận lân cận.

Bệnh viện sử dụng máy nội soi Olympus EVIS X1 CV1500, cho hình ảnh HD sắc nét, khả năng phóng đại và công nghệ NBI tích hợp giúp quan sát niêm mạc tinh vi, phát hiện tổn thương nhỏ khó thấy. Phòng nội soi đạt tiêu chuẩn vô trùng, áp dụng quy trình “nội soi không đau” với thuốc gây mê hoặc kỹ thuật gây tê nhẹ, nhằm giảm tối đa cảm giác khó chịu cho người bệnh.

Đội ngũ nội soi tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn là các bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa có nhiều năm kinh nghiệm, đã thực hiện hàng chục ngàn ca nội soi thành công. Bệnh viện cũng cung cấp đa dạng gói nội soi như nội soi thực quản – dạ dày, nội soi dạ dày – đại tràng, nội soi đại tràng – trực tràng… để người bệnh dễ dàng chọn lựa theo nhu cầu và tình trạng sức khỏe.

Trước khi nội soi, người bệnh được tư vấn kỹ về cách nhịn ăn, làm sạch đường tiêu hóa và ngưng thuốc (nếu cần). Sau khi nội soi, người bệnh được theo dõi, hướng dẫn chăm sóc và được hỗ trợ nhanh chóng nếu có dấu hiệu bất thường.

Để được tư vấn chi tiết và đặt lịch nội soi, vui lòng liên hệ Hotline 1800 6767 (nhánh số 2) để được hỗ trợ.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn

Số 88, Đường số 8, Khu dân cư Trung Sơn, Xã Bình Hưng, TP. Hồ Chí Minh

Hotline: 1800 6767

info@nih.com.vn

GPĐKKD: 0312088602 cấp ngày 14/12/2012 bởi Sở Kế hoạch và đầu tư TP.HCM. Giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh số 230/BYT-GPHĐ do Bộ Y Tế cấp.