7 BỆNH TIÊU HÓA THƯỜNG GẶP BẠN NÊN BIẾT

Bệnh tiêu hóa là nhóm bệnh phổ biến, bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Chúng có thể xuất phát từ chế độ ăn uống thiếu khoa học, dị ứng thực phẩm, tác dụng phụ của thuốc, thói quen sinh hoạt không lành mạnh hoặc do nhiễm khuẩn, virus. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, các bệnh về đường tiêu hóa có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Vì vậy, việc nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh tiêu hóa, theo dõi triệu chứng và thăm khám đúng lúc đóng vai trò rất quan trọng. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những bệnh  tiêu hóa thường gặp và cách phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa lâu dài.

1. Bệnh tiêu hóa là gì?

Bệnh tiêu hóa là các vấn đề xảy ra tại những cơ quan thuộc hệ tiêu hóa như: Dạ dày, thực quản, gan, mật… Các vấn đề này có thể xuất hiện dưới dạng:

• Rối loạn chức năng: Khó tiêu, đầy hơi, tiêu chảy…
• Bệnh lý cụ thể: Viêm loét dạ dày, viêm gan, hội chứng ruột kích thích…

Những tình trạng này không chỉ gây khó chịu trong sinh hoạt hằng ngày mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tổng thể nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

2. Các bệnh tiêu hóa thường gặp

Theo Bác sĩ Nội Trú – BS.CKI Đinh Hoàng Trung, khoa Nội Tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn, dưới đây là 7 bệnh tiêu hóa phổ biến mà đa số người dân hiện nay đều có thế mắc phải.

2.1 Rối loạn tiêu hóa

Rối loạn tiêu hóa là tình trạng hệ tiêu hóa hoạt động bất thường, gây ra các triệu chứng như đầy hơi, đau bụng, tiêu chảy hoặc táo bón. Đây là một trong những bệnh ở đường tiêu hóa phổ biến nhất, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên thế giới.

Nguyên nhân thường gặp:

• Chế độ ăn uống không lành mạnh (nhiều đồ cay, béo, ít chất xơ).
• Stress, thiếu ngủ.
• Tác dụng phụ của thuốc, đặc biệt là kháng sinh.

Triệu chứng rối loạn tiêu hóa điển hình: Đầy hơi, đau quặn bụng, đi tiêu không đều… khiến người bệnh khó chịu, giảm chất lượng cuộc sống.

Đáng chú ý, rối loạn tiêu hóa kéo dài có thể dẫn đến suy dinh dưỡng do kém hấp thu, ảnh hưởng tâm lý (lo âu, trầm cảm) và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về đường tiêu hóa khác, như hội chứng ruột kích thích.

2.2 Sỏi túi mật

Sỏi túi mật là một trong những bệnh tiêu hóa thường gặp, xảy ra khi các thành phần trong dịch mật (cholesterol, bilirubin) kết tụ thành khối rắn trong túi mật – cơ quan nhỏ nằm dưới gan. Sỏi túi mật có thể nhỏ như hạt cát hoặc to bằng quả bóng golf chiếm trọn túi mật, gây nhiều vấn đề nghiêm trọng nếu không được phát hiện kịp thời.

Nguyên nhân hình thành sỏi túi mật:

• Chế độ ăn nhiều chất béo.
• Thừa cân, béo phì.
• Thay đổi nội tiết tố (phổ biến ở phụ nữ).

Triệu chứng điển hình: Cơn đau dữ dội ở vùng bụng trên bên phải, lan ra sau lưng hoặc vai. Dấu hiệu này thường xuất hiện sau khi ăn, đặc biệt là bữa ăn nhiều dầu mỡ. Một số người còn có biểu hiện buồn nôn, nôn mửa hoặc sốt nếu sỏi gây viêm. 

Sỏi túi mật nếu không xử lý có thể dẫn đến viêm túi mật, nhiễm trùng hoặc tắc nghẽn ống dẫn mật, gây đau nghiêm trọng và vàng da. Trong trường hợp nặng, sỏi có thể làm thủng túi mật, dẫn đến viêm phúc mạc – một tình trạng nhiễm trùng nguy hiểm đến tính mạng.

2.3 Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) 

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là một bệnh tiêu hóa mạn tính, xảy ra khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây kích ứng niêm mạc và khó chịu trong ăn uống cũng như sinh hoạt hằng ngày. Bệnh có thể gặp ở cả trẻ em và người lớn.

Nguyên nhân thường gặp:

• Cơ thắt thực quản dưới yếu.
• Thừa cân, béo phì.
• Thói quen ăn uống không lành mạnh như ăn quá no, quá nhiều đồ cay nóng, chất béo hoặc uống rượu bia.

Triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản: Ợ nóng, cảm giác nóng rát ở ngực, khó nuốt, hoặc ho khan, đặc biệt sau khi ăn hoặc khi nằm. 

Nếu không điều trị kịp thời, GERD có thể gây biến chứng: Viêm loét thực quản, hẹp thực quản, Barrett thực quản (tiền ung thư) và tăng nguy cơ ung thư thực quản. Ngoài ra, bệnh tiêu hóa này còn ảnh hưởng đến đường hô hấp, gây ho mãn tính hoặc làm nặng thêm tình trạng hen suyễn.

2.4 Bệnh celiac

Bệnh celiac là một rối loạn tự miễn thuộc nhóm bệnh tiêu hóa, xảy ra khi cơ thể không dung nạp gluten – loại protein có trong lúa mì, lúa mạch và một số ngũ cốc khác. Khi ăn thực phẩm chứa gluten, hệ miễn dịch của người bệnh sẽ tấn công niêm mạc ruột non, gây tổn thương và làm giảm khả năng hấp thụ dưỡng chất.

Nguyên nhân thường gặp: Chủ yếu do di truyền, kết hợp với việc tiêu thụ gluten, khiến hệ miễn dịch tấn công niêm mạc ruột.

Triệu chứng điển hình: Tiêu chảy mãn tính, đau bụng, mệt mỏi và sụt cân không rõ lý do. Ở trẻ em, bệnh có thể gây chậm phát triển. 

Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh celiac có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, thiếu máu, loãng xương do cơ thể không hấp thụ được vitamin D và canxi. Nghiêm trọng hơn, bệnh làm tăng nguy cơ ung thư ruột non hoặc lymphoma đường ruột – một loại ung thư hiếm gặp nhưng nguy hiểm.

2.5 Hội chứng ruột kích thích

Hội chứng ruột kích thích (IBS) là một dạng rối loạn tiêu hóa chức năng, ảnh hưởng đến khoảng 10–15% dân số. Dù không gây tổn thương thực thể ở ruột, IBS lại khiến người bệnh mệt mỏi và khó chịu với các triệu chứng kéo dài.

Triệu chứng thường gặp: Đau bụng, chuột rút, đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón (có thể xen kẽ).

Nguyên nhân gây ra hội chứng ruột kích thích vẫn được xác định rõ. Nhưng các yếu tố như stress, chế độ ăn (sữa, đồ chiên rán, caffeine), thay đổi nội tiết tố… được xem là có thể làm triệu chứng diễn tiến nặng hơn.

Mặc dù IBS không gây tổn thương thực thể, nhưng nếu kéo dài, nó có thể dẫn đến lo âu, trầm cảm do khó chịu mãn tính. Từ đó làm giảm chất lượng cuộc sống, gây khó khăn trong công việc và giao tiếp xã hội. Trong một số trường hợp, hội chứng ruột kích thích có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh đường tiêu hóa khác.

2.6 Viêm đại tràng

Viêm đại tràng là tình trạng viêm ở niêm mạc đại tràng, thường liên quan đến bệnh viêm ruột (IBD) như bệnh Crohn. Bệnh có thể ảnh hưởng đến một phần hoặc toàn bộ đại tràng, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu, bao gồm: Đau bụng, tiêu chảy mãn tính, mệt mỏi, và đôi khi có máu trong phân. 

Nguyên nhân có thể do yếu tố di truyền, hệ miễn dịch bất thường, căng thẳng hoặc nhiễm trùng. Chế độ ăn nhiều đồ béo, ít chất xơ cũng làm tăng nguy cơ.

Viêm đại tràng nếu không được kiểm soát có thể dẫn đến loét sâu, thủng đại tràng, hoặc chảy máu nghiêm trọng. Nghiêm trọng hơn, bệnh làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng, đặc biệt ở những người mắc bệnh lâu năm. Ngoài ra, nó có thể gây biến chứng ngoài đường ruột, như viêm khớp hoặc bệnh về gan.

2.7 Viêm loét đại tràng

Viêm loét đại tràng là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở niêm mạc đại tràng, có thể khu trú tại một đoạn hoặc lan rộng ra toàn bộ đại tràng. Đây là bệnh lý tiêu hóa khá phổ biến, thường liên quan đến nhóm bệnh viêm ruột mạn tính (IBD) như bệnh Crohn hoặc loét đại tràng.

Triệu chứng điển hình bao gồm đau bụng, tiêu chảy có máu, mệt mỏi, và giảm cân. Một số người còn bị sốt hoặc đau khớp.

Nguyên nhân viêm loét đại tràng có thể liên quan đến yếu tố di truyền, hệ miễn dịch, và môi trường, như chế độ ăn uống không lành mạnh hoặc stress – căng thẳng trong công việc.

Nếu không được kiểm soát, viêm đại tràng có thể dẫn đến loét sâu, thủng ruột, chảy máu tiêu hóa hoặc thậm chí ung thư đại tràng ở những người mắc bệnh tiêu hóa hơn 10 năm. Ngoài ra, bệnh còn gây một số biến chứng ngoài đường ruột như viêm khớp, viêm da hay bệnh gan mật.

3. Cách phòng ngừa bệnh tiêu hóa

3.1 Bổ sung chất xơ 

Chất xơ là “người bạn đồng hành” quan trọng trong việc bảo vệ hệ tiêu hóa. Chất xơ giúp kích thích nhu động ruột, thúc đẩy quá trình tiêu hóa và giảm nguy cơ mắc các bệnh đường tiêu hóa như táo bón, hội chứng ruột kích thích.

Vì vậy, chúng ta nên bổ sung nhiều rau xanh (như bông cải, rau muống), trái cây (táo, chuối) và ngũ cốc nguyên cám (yến mạch). Theo khuyến cáo, mỗi ngày chúng ta nên bổ sung khoảng 25–30g chất xơ.

3.2 Uống đủ nước 

Nước không chỉ cần thiết cho quá trình trao đổi chất mà còn giúp hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru, hạn chế tình trạng táo bón và khó tiêu. Người trưởng thành nên uống 1,5–2 lít nước/ngày. Trong thời tiết nóng hoặc khi ăn nhiều chất xơ, lượng nước cần được tăng cường. Ngoài ra, nước ấm hoặc trà thảo mộc vào buổi sáng cũng giúp kích thích nhu động ruột, giảm nguy cơ rối loạn tiêu hóa.

3.3 Bổ sung probiotic

Probiotic là vi khuẩn có lợi giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giảm nguy cơ bệnh tiêu hóa như viêm đại tràng hay hội chứng ruột kích thích. Probiotic có thể được tìm thấy trong sữa chua, kefir hoặc thực phẩm lên men như dưa muối, kim chi.

4. Nên ăn gì khi bị bệnh tiêu hóa?

Khi bị bệnh tiêu hóa như rối loạn tiêu hóa hay hội chứng ruột kích thích, bạn nên ưu tiên thực phẩm dễ tiêu hóa. 

• Nên ăn: Các món như cơm trắng, khoai lang luộc, hoặc cháo yến mạch, vì chúng ít gây áp lực lên dạ dày. 
• Nên tránh: Đồ chiên rán, nhiều dầu mỡ để không làm triệu chứng các bệnh tiêu hóa nặng thêm.

Ngoài ra, người bị bệnh tiêu hóa nên ăn nhạt, ít gia vị. Bởi vì thực phẩm ít gia vị giúp giảm kích ứng cho dạ dày và ruột. Gợi ý dùng các món hấp, luộc như gà luộc, cá hấp, và hạn chế đồ cay, chua, vì chúng có thể làm trầm trọng các bệnh như GERD hay viêm loét đại tràng.

Cuối cùng, bổ sung thực phẩm giàu chất xơ hòa tan là cần thiết. Ví dụ, chuối chín, táo nghiền (không vỏ) hoặc yến mạch giúp điều hòa nhu động ruột và làm dịu hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, nếu bạn bị bệnh celiac, hãy chọn thực phẩm không chứa gluten (rau, trái cây, thịt, cá, trứng, các loại đậu).

5. Khi nào thì gặp bác sĩ?

Bệnh tiêu hóa có thể gây khó chịu, nhưng không phải lúc nào cũng cần gặp bác sĩ ngay. Vậy bị bệnh tiêu hóa thì khi nào gặp bác sĩ? Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy người bệnh nên nhanh chóng gặp bác sĩ:

• Đau bụng kéo dài hơn 2 tuần.
• Có máu trong phân.
• Nôn ra máu.
• Sụt cân không rõ lý do.
• Đau dữ dội sau khi ăn.

6. Tầm soát và điều trị toàn diện bệnh tiêu hóa tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn

Bệnh tiêu hóa là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Nhiều người thường chủ quan khi xuất hiện các triệu chứng như đầy hơi, đau bụng, ợ nóng hay rối loạn tiêu hóa, mà không biết rằng nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, những bệnh lý này có thể tiến triển thành mạn tính hoặc biến chứng nguy hiểm như loét dạ dày – tá tràng, viêm đại tràng, xuất huyết tiêu hóa, thậm chí ung thư đường tiêu hóa.

Chính vì vậy, tầm soát bệnh đường tiêu hóa định kỳ đóng vai trò vô cùng quan trọng. Việc tầm soát giúp phát hiện sớm các bệnh tiềm ẩn ngay cả khi chưa có triệu chứng, đồng thời hỗ trợ bác sĩ xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả, giảm nguy cơ biến chứng và bảo vệ sức khỏe lâu dài cho người bệnh.

Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn, người bệnh được thăm khám và điều trị bởi đội ngũ bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa nhiều năm kinh nghiệm, am hiểu sâu về các bệnh lý dạ dày, đại tràng, gan – mật – tụy, trĩ và rối loạn tiêu hóa phức tạp. Hệ thống trang thiết bị hiện đại như nội soi tiêu hóa công nghệ NBI (Narrow Band Imaging), CT – MRI thế hệ mới, cùng phòng xét nghiệm đạt chuẩn quốc tế giúp chẩn đoán nhanh chóng, chính xác.

Từ kết quả tầm soát, các chuyên gia sẽ đưa ra phác đồ điều trị cá nhân hóa, phù hợp với từng thể trạng và tình trạng bệnh. Người bệnh đồng thời được tư vấn chế độ dinh dưỡng, lối sống và chăm sóc toàn diện sau điều trị, nhằm rút ngắn thời gian hồi phục và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Với phương châm đặt người bệnh làm trung tâm, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn là địa chỉ tin cậy trong tầm soát – chẩn đoán – điều trị toàn diện các bệnh về đường tiêu hóa, mang lại sự an tâm và sức khỏe bền vững cho bạn và gia đình.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn

Số 88, Đường số 8, Khu dân cư Trung Sơn, Xã Bình Hưng, TP. Hồ Chí Minh

Hotline: 1800 6767

info@nih.com.vn

GPĐKKD: 0312088602 cấp ngày 14/12/2012 bởi Sở Kế hoạch và đầu tư TP.HCM. Giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh số 230/BYT-GPHĐ do Bộ Y Tế cấp.