UNG THƯ TUYẾN GIÁP – NGUYÊN NHÂN VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ

Theo số liệu từ GLOBOCAN năm 2022, ung thư tuyến giáp là một trong những loại bệnh ác tính phổ biến trên toàn thế giới, với khoảng 16.800 ca mắc mới và 8.400 ca tử vong. Tại Việt Nam, căn bệnh này hiện đang xếp thứ 6 trong top 10 loại ung thư phổ biến nhất, với 6.122 ca mắc mới và 858 ca tử vong được ghi nhận hàng năm.

Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nằm ở phía trước cổ, giữ nhiệm vụ sản xuất các hormone quan trọng như Thyroxine (T4) và Triiodothyronine (T3) giúp điều hòa và kiểm soát quá trình trao đổi chất của cơ thể. Ung thư tuyến giáp xảy ra không chỉ ảnh hưởng đến chức năng sản xuất hormone của tuyến giáp mà còn dẫn đến rối loạn trong quá trình trao đổi chất, gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cho người bệnh.

1. Ung thư tuyến giáp là gì?

Ung thư tuyến giáp, hay còn gọi là K tuyến giáp, xảy ra khi các tế bào của tuyến giáp xuất hiện bất thường và biến đổi thành tế bào ung thư, tạo thành các khối u tại tuyến giáp. Mặc dù tỷ lệ tử vong của bệnh lý này khá thấp so với các loại ung thư khác, nhưng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tế bào ung thư có thể lan rộng ra ngoài tuyến giáp, xâm lấn các hạch bạch huyết lân cận vùng cổ hoặc di căn các cơ quan khác. Điều này gây tổn thương nghiêm trọng, ảnh hưởng xấu đến chức năng của toàn bộ cơ thể và đe dọa đến tính mạng người bệnh.

2. Phân loại ung thư tuyến giáp

Dựa trên đặc điểm tế bào học và mức độ ác tính của bệnh, K tuyến giáp được chia thành 2 loại, gồm ung thư tuyến giáp thể biệt hoá và ung thư tuyến giáp thể không biệt hoá.

Ung thư tuyến giáp thể biệt hóa

Ung thư tuyến giáp thể biệt hóa là tình trạng các tế bào ung thư vẫn còn giữ một phần đặc tính, đặc điểm của tế bào bình thường. Đây là loại K tuyến giáp thường gặp, chiếm khoảng 80% – 90% trên tổng số ca bệnh. Bệnh thường tiến triển chậm, ít gây triệu chứng rõ ràng do khối u nhỏ, di động và không gây đau khi chạm vào. Nhưng hoàn toàn có thể phát hiện được qua siêu âm tuyến giáp định kỳ và bệnh đáp ứng tốt với các phương pháp điều trị từ giai đoạn đầu.

Ung thư tuyến giáp thể biệt hóa bao gồm 3 dạng sau đây:

• Ung thư tuyến giáp thể nhú: Là dạng ung thư tuyến giáp phổ biến nhất, chiếm khoảng 80%. Phần lớn bệnh lý thường phát triển chậm, hiếm khi gây tử vong nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách.
• Ung thư tuyến giáp thể nang: Xuất phát từ các tế bào nang của tuyến giáp, chiếm khoảng 10% trên tổng số ca mắc. So với thể nhú, K tuyến giáp thể nang nguy hiểm hơn vì có thể lan ra ngoài tuyến giáp. Tuy nhiên, bệnh vẫn có thể được điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm.
• Ung thư tuyến giáp thể tủy: Dù vẫn thuộc nhóm ung thư thể biệt hóa, thể tủy vẫn có một số đặc điểm riêng biệt. Bệnh bắt nguồn từ tế bào cận nang của tuyến giáp – loại tế bào có vai trò sản xuất calcitonin (hormone điều chỉnh nồng độ canxi trong máu)..

Ung thư tuyến giáp thể không biệt hóa

Ung thư tuyến giáp thể không biệt hoá xảy ra khi tế bào ung thư không còn các đặc tính, hay đặc điểm của tế bào ban đầu. Đồng thời, tế bào ung thư có tốc độ nhân lên rất nhanh và dễ xâm lấn vào các cơ quan khác, tăng khả năng di căn đến các cơ quan xa trên cơ thể như xương, phổi… Do đó, dù là một loại ung thư hiếm gặp, nhưng ung thư tuyến giáp thể không biệt hóa là dạng nguy hiểm nhất trong các dạng bệnh ác tính về tuyến giáp. Dấu hiệu bệnh thường là khối u lớn và cứng, khó di động và có xu hướng xâm lấn các mô xung quanh, gây ra các triệu chứng như khó nuốt, thay đổi giọng nói… 

3. Dấu hiệu ung thư tuyến giáp

Ung thư tuyến giáp thường không có biểu hiện không rõ ràng ở giai đoạn đầu, nhưng có thể được nhận biết bởi các dấu hiệu sau.

• Xuất hiện khối u vùng cổ: Là dấu hiệu phổ biến nhất với một khối u mềm, di động và không đau.
• Thay đổi giọng nói: Giọng nói có thể bị khàn do khối u chèn ép lên dây thần kinh thanh quản.
• Khó nuốt: Khối u phát triển gây áp lực lên thực quản, gây khó nuốt hoặc cảm giác có vật kẹt trong cổ.
• Sưng hạch bạch huyết: Một dấu hiệu điển hình của ung thư tuyến giáp thể nhú, với các hạch bạch huyết sưng to ở vùng cổ.
• Đau vùng cổ hoặc có cảm giác khó chịu: Một số người bệnh có thể cảm thấy đau nhẹ hoặc khó chịu vùng cổ, đặc biệt khi nói hoặc nuốt.
• Mệt mỏi, giảm cân không rõ nguyên nhân, tiêu chảy thường xuyên, đau nhức xương… 

Ở giai đoạn đầu, ung thư tuyến giáp thường không có triệu chứng rõ ràng, khiến bệnh dễ bị bỏ sót cho đến khi tiến triển nặng hơn và xuất hiện các triệu chứng lâm sàng. Khi đó, cơ hội điều trị cũng giảm đi đáng kể. Vì vậy, tầm soát sàng lọc định kỳ ung thư tuyến giáp là rất quan trọng để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

4. Nguyên nhân gây ung thư tuyến giáp

K tuyến giáp hiện nay vẫn chưa tìm được nguyên nhân rõ ràng. Tuy nhiên, một số yếu tố sau đây có thể là tăng nguy cơ gây bệnh.

• Phơi nhiễm bức xạ: Tiếp xúc với bức xạ ion hóa (như điều trị xạ trị) làm tăng nguy cơ phát triển ung thư.
• Yếu tố di truyền: Thống kê cho thấy, đa số người mắc bệnh ung thư tuyến giáp (trên 70%) có tiền sử gia đình đã từng có người mắc bệnh. Tỷ lệ di truyền trong ung thư tuyến giáp ước tính khoảng 5-10% tổng số ca bệnh.
• Yếu tố giới tính và tuổi tác: Phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ ở độ tuổi trung niên trở lên có nguy cơ cao mắc bệnh.
• Chế độ dinh dưỡng: Thường xuyên uống rượu bia, hút thuốc lá và tình trạng thừa cân – béo phì làm tăng nguy cơ mắc K tuyến giáp.
• Gặp vấn đề về tuyến giáp: Mắc các bệnh và hội chứng liên quan đến tuyến giáp như cường giáp, suy giáp…

5. Những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh

Các nhóm đối tượng có nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp cao, bao gồm:

• Phụ nữ có tỷ lệ mắc K tuyến giáp cao hơn nam giới, đặc biệt là phụ nữ từ độ tuổi từ trung niên trở lên.
• Người trong gia đình đã từng có thành viên mắc bệnh ung thư tuyến giáp.
• Người tiếp xúc với bức xạ.
• Người mắc rối loạn nội tiết.
• Người sống ở vùng có ô nhiễm phóng xạ.
• Người có chế độ dinh dưỡng thiếu i-ốt.

6. Biến chứng

Ung thư tuyến giáp, nhất là ung thư thể không biệt hóa, là một bệnh ác tính nguy hiểm. Nếu không sớm phát hiện ở giai đoạn đầu, bệnh có thể gây ra các biến chứng gây suy giảm sức khỏe và nguy hiểm đến tính mạng người bệnh. Một số biến chứng ở giai đoạn nặng hoặc tiến triển sau phẫu thuật như:

• Lan sang hạch bạch huyết lân cận và cơ quan khác: Các tế bào ung thư có thể lan từ tuyến giáp sang các hạch bạch huyết quanh vùng cổ, hoặc lan rộng đến các cơ quan như phổi, xương, gan….
• Rối loạn hormone tuyến giáp: Tế bào ung thư làm tổn thương tuyến giáp, gây ra mất cân bằng hormone, dẫn đến các rối loạn chuyển hóa và các vấn đề sức khỏe khác.

• Thay đổi giọng nói hoặc khó nuốt: Do tổn thương dây thần kinh thanh quản. 
• Tái phát bệnh: Mặc dù điều trị sớm giúp tăng tỷ lệ thành công, nhưng trong một số trường hợp ung thư tuyến giáp vẫn có thể tái phát.

7. Chẩn đoán ung thư tuyến giáp

Chẩn đoán ung thư tuyến giáp là giai đoạn quan trọng, giúp xác định loại ung thư và giai đoạn bệnh, từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Quá trình này bao gồm các bước sau đây.

Chẩn đoán lâm sàng

1. Thăm khám vùng cổ: Kiểm tra kích thước, hình dạng và tính di động của tuyến giáp, đánh giá sự xuất hiện tiềm ẩn của các khối u.
2. Tiền sử bệnh tật của người bệnh và gia đình: Ghi nhận các triệu chứng, tiền sử phơi nhiễm bức xạ, tiền sử gia đình mắc ung thư tuyến giáp và các rối loạn nội tiết khác.

Thực hiện xét nghiệm chẩn đoán

• Siêu âm tuyến giáp: Đây là phương pháp không xâm lấn rất phổ biến, giúp đánh giá cấu trúc của tuyến giáp và phát hiện các khối u nhỏ. Siêu âm còn hỗ trợ định hướng cho các xét nghiệm tiếp theo.
• Xét nghiệm máu: Đo nồng độ hormone tuyến giáp (TSH, T3, T4) và các chất chỉ thị khác để đánh giá chức năng tuyến giáp.
• Chọc hút kim tiêm nhỏ (FNA): Kỹ thuật lấy mẫu mô từ khối u bằng kim nhỏ, sau đó đánh giá dưới kính hiển vi để xác định khối u lành tính hay ác tính.
• Chụp cắt lớp (CT) hoặc cộng hưởng từ (MRI): Giúp đánh giá mức độ di căn của khối u.
• Phóng xạ tuyến giáp: Xét nghiệm này đánh giá chức năng của tuyến giáp và sự hấp thụ i-ốt, giúp xác định một số loại ung thư tuyến giáp khó xác định.

8. Các phương pháp điều trị ung thư tuyến giáp

Dựa trên loại ung thư, giai đoạn bệnh, tình trạng sức khỏe của người bệnh và mục tiêu điều trị, bác sĩ chuyên khoa sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Dưới đây là một số phương pháp điều trị ung thư tuyến giáp phổ biến.

8.1 Phẫu thuật tuyến giáp

Phương án phẫu thuật tuyến giáp thường được bác sĩ chuyên khoa lựa chọn dựa trên mục tiêu điều trị phù hợp theo tình trạng cụ thể của từng người bệnh. 

8.1.1 Mục tiêu chính của phẫu thuật tuyến giáp: 

• Loại bỏ một thùy tuyến giáp hoặc toàn bộ tuyến giáp chứa tế bào ung thư ra khỏi cơ thể người bệnh, loại bỏ các hạch nghi ngờ đã bị tế bào ung thư di căn.
• Bảo tồn chức năng nội tiết của tuyến giáp cho một số tình huống, giúp người bệnh tránh được nhu cầu thay thế hormone toàn phần.
• Bảo tồn tuyến cận giáp, tuyến có chức năng điều hòa canxi trong cơ thể, giúp giảm nguy cơ hạ canxi máu sau phẫu thuật.
• Giảm thiểu biến chứng sau phẫu thuật như chảy máu, nhiễm trùng, tổn thương dây thần kinh và rối loạn chức năng sau mổ.
• Cải thiện chất lượng sống của người bệnh.

8.1.2 Các loại phẫu thuật tuyến giáp trong điều trị K tuyến giáp:

• Phẫu thuật cắt một thùy tuyến giáp: Phù hợp với người bệnh ung thư ở giai đoạn sớm hoặc có các khối u nhỏ. Phẫu thuật giữ lại một phần tuyến giáp, giúp duy trì chức năng hormone tuyến giáp. Tuy nhiên, nếu khối u không được loại bỏ triệt để, khả năng tái phát là rất cao.
• Phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến giáp: Được chỉ định cho các trường hợp ung thư tuyến giáp lan rộng, có nguy cơ tái phát cao. Người bệnh cần điều trị hormone thay thế sau phẫu thuật và có thể gặp các biến chứng như tổn thương dây thần kinh thanh quản.
• Phẫu thuật loại bỏ hạch bạch huyết vùng cổ: Có thể được kết hợp với phẫu thuật cắt tuyến giáp trong trường hợp tế bào ung thư đã lan rộng.

Phẫu thuật điều trị K tuyến giáp trước đây thường được thực hiện bằng phương pháp mổ hở truyền thống với đường mổ kinh điển tạo vết rạch ngang cổ. Tuy nhiên, đây cũng là nhược điểm của phương pháp này, vì mổ hở có thể dễ gây ra biến chứng mất máu trong và sau mổ. Đồng thời, vết mổ lớn không giữ được thẩm mỹ sau mổ cho người bệnh, đặc biệt là đối với người bệnh nữ.

Hiện nay, phẫu thuật nội soi điều trị ung thư tuyến giáp đã dần thay thế phẫu thuật mổ hở truyền thống vì ưu điểm vượt trội không để lại sẹo, hạn chế những biến chứng chảy máu trong và sau mổ, cũng như khàn tiếng tạm thời sau phẫu thuật. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn đang phát triển các kỹ thuật mới trong điều trị ung thư tuyến giáp như phẫu thuật nội soi theo ngả nách, phẫu thuật tuyến giáp bằng dao siêu âm, sóng cao tần nhằm giúp người bệnh có nhiều lựa chọn phẫu thuật hơn. Bên cạnh đó bệnh viện có áp dụng Bảo hiểm y tế và Bảo hiểm sức khỏe giúp người dân có thể an tâm hơn khi lựa chọn điều trị tại bệnh viện.

8.2 Liệu pháp i-ốt phóng xạ

Phương pháp này đặc biệt hiệu quả với ung thư tuyến giáp thể nhú và ung thư tuyến giáp thể nang. I-ốt phóng xạ sẽ được các tế bào tuyến giáp, bao gồm cả tế bào ung thư, hấp thụ và phát ra tia bức xạ beta nhằm tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại sau phẫu thuật, từ đó ngăn ngừa tái phát bệnh. Trong quá trình điều trị bằng liệu pháp i-ốt phóng xạ, người bệnh cần tuân thủ chế độ ăn ít i-ốt trước và sau khi điều trị để tăng hiệu quả hấp thụ i-ốt phóng xạ.

8.3 Liệu pháp nhắm trúng đích (sử dụng thuốc ức chế tyrosine kinase)

Phương pháp này được sử dụng trong những trường hợp ung thư tuyến giáp không đáp ứng với phẫu thuật và liệu pháp i-ốt phóng xạ, đặc biệt là những trường hợp đã di căn, giúp ngăn chặn sự phát triển và lan rộng của tế bào ung thư. Thuốc ức chế tyrosine kinase có thể gây ra một số tác dụng phụ. Vì vậy, nếu có các bất thường xảy ra trong quá trình sử dụng, người bệnh cần chủ động báo cáo lại ngay với bác sĩ điều trị.

8.4 Liệu pháp hormone tuyến giáp

Sau phẫu thuật cắt tuyến giáp, người bệnh cần thay thế hormone tuyến giáp bằng liệu pháp hormone nhằm duy trì chức năng chuyển hóa và ngăn ngừa sự phát triển của các tế bào ung thư còn sót lại. Liệu pháp này cần phải được điều chỉnh theo từng thể trạng bệnh cụ thể để đảm bảo hiệu quả và hạn chế tác dụng phụ.

9. Cách phòng ngừa nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp

Khám sức khỏe định kỳ

Nếu có tiền sử gia đình mắc ung thư tuyến giáp hoặc các yếu tố nguy cơ, bạn nên tăng cường kiểm tra sức khỏe. Trong đó, siêu âm tuyến giáp là phương pháp tầm soát an toàn, không xâm lấn, giúp phát hiện sớm các khối u nhỏ, từ đó đưa ra các biện pháp điều trị kịp thời. Ngoài ra, cần thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán tế bào học để phát hiện sớm nguy cơ ung thư tuyến giáp tiềm ẩn.

Chế độ dinh dưỡng cân bằng

• Tăng cường các loại rau xanh, trái cây – những thực phẩm giàu vitamin A, C, E trong bữa ăn hàng ngày, giúp bảo vệ tế bào khỏi tác động của các gốc tự do trong cơ thể – tác nhân khiến các tế bào bị hỏng ADN và tăng nguy cơ gây ra ung thư. 
• Bổ sung i-ốt bằng cách sử dụng muối i-ốt trong bữa ăn, các loại hải sản và các thực phẩm tự nhiên giàu i-ốt.
• Hạn chế những thực phẩm giàu chất béo bão hòa như thức ăn nhanh, đồ ăn chế biến sẵn.

Thay đổi và duy trì lối sống lành mạnh

• Thường xuyên vận động, tập luyện thể dục nhằm cải thiện hệ miễn dịch và cân bằng nội tiết.
• Quản lý stress, căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và nội tiết. Thường xuyên tập luyện các bộ môn giúp cân bằng tâm trạng như thiền, yoga…
• Tránh hút thuốc lá và hạn chế rượu bia: Những chất kích thích trong rượu bia và thuốc lá góp phần làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh ung thư khác, không chỉ ung thư tuyến giáp.

Nếu cơ thể xuất hiện các bất thường như mệt mỏi, sụt cân không rõ nguyên nhân hay nổi hạch cổ, người bệnh cần sớm tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên môn để được tư vấn, kiểm tra và can thiệp bằng các phương pháp điều trị phù hợp. Chủ động trong chẩn đoán và điều trị chính là yếu tố quan trọng để bạn bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn

Số 88, Đường số 8, Khu dân cư Trung Sơn, Xã Bình Hưng, TP. Hồ Chí Minh

Hotline: 1800 6767

info@nih.com.vn

GPĐKKD: 0312088602 cấp ngày 14/12/2012 bởi Sở Kế hoạch và đầu tư TP.HCM. Giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh số 230/BYT-GPHĐ do Bộ Y Tế cấp.