TẦM SOÁT UNG THƯ VÚ – NHỮNG PHƯƠNG PHÁP PHỔ BIẾN HIỆN NAY

Theo thống kê Tổ chức Ung thư Toàn cầu (GLOBOCAN) 2022, mỗi năm thế giới ghi nhận gần 2,3 triệu ca mắc mới và hơn 666.000 trường hợp tử vong do ung thư vú. Tại Việt Nam, đây là loại ung thư phổ biến nhất ở nữ giới, với khoảng 24.600 ca mắc mới và hơn 10.000 ca tử vong mỗi năm.

Đáng chú ý, phụ nữ châu Á chiếm đến 39% tổng số ca ung thư vú toàn cầu, khiến căn bệnh này trở thành nguyên nhân tử vong do ung thư đứng thứ hai trong khu vực – chỉ sau ung thư phổi. Sự gia tăng nhanh về số ca mắc liên quan đến lối sống ít vận động, chế độ ăn uống nhiều chất béo, béo phì, căng thẳng kéo dài và sinh con muộn.

Trong bối cảnh đó, tầm soát ung thư vú định kỳ được xem là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe.

1. Tầm soát ung thư vú là gì?

Tầm soát ung thư vú là quy trình thăm khám, kiểm tra và đánh giá chuyên sâu nhằm phát hiện sớm các bất thường ở mô vú, bao gồm những tổn thương nghi ngờ hoặc dấu hiệu tiền ung thư – trước khi xuất hiện triệu chứng lâm sàng như sờ thấy khối u hay đau tức vùng vú.

Khác với việc khám bệnh khi đã có dấu hiệu, tầm soát ung thư vú mang tính chủ động, giúp bác sĩ phát hiện ung thư ở giai đoạn sớm nhất, khi tế bào ác tính còn khu trú và chưa di căn sang các cơ quan khác. Ở giai đoạn này, người bệnh có tỷ lệ điều trị khỏi lên đến trên 90%, đồng thời giảm thiểu nhu cầu phẫu thuật rộng, hóa trị hay xạ trị kéo dài.

2. Các phương pháp tầm soát ung thư vú phổ biến hiện nay

Tùy theo độ tuổi, tình trạng sức khỏe và nguy cơ cá nhân, mỗi phụ nữ sẽ phù hợp với một hoặc nhiều phương pháp tầm soát ung thư vú khác nhau.

2.1 Tự kiểm tra vú tại nhà

Phụ nữ từ trên 20 tuổi nên tự kiểm tra vú định kỳ để phát hiện kịp thời các dấu hiệu bất thường. Thời điểm phù hợp để tự khám vú hoặc đến bệnh viện tầm soát là từ 7-10 ngày sau sạch kinh. Điều này giúp thăm khám và hình ảnh kiểm tra được rõ ràng hơn.

Tự kiểm tra vú tại nhà bao gồm các bước sau để đảm bảo khảo sát toàn bộ các phần của vú và tránh bỏ sót dấu hiệu :

• Quan sát trước gương: Đứng trước gương với các tư thế thẳng xuôi tay, xoay người, giơ tay lên trên… và nhìn vào vú của bạn trong gương. Hãy để ý đến sự thay đổi bất thường từ trong kích thước, hình dạng hoặc màu sắc của vú, sự co rút, tìm dấu hiệu tiết dịch bằng cách sờ bóp nhẹ 2 núm vú …
• Kiểm tra bằng cả hai tay: Sử dụng cả hai tay để kiểm tra vú. Đặt một tay trên đầu của đầu vú và sử dụng các ngón tay của tay còn lại để kiểm tra từng phần của vú, bắt đầu từ nách và di chuyển theo hình tròn xung quanh vú và đến vú kế tiếp.
• Kiểm tra bằng hai tay ở nhiều tư thế như đứng, ngồi, nằm ngửa kê ngực cao để trãi rộng và bộc lộ mô vú, nằm nghiêng để khám vú và kiểm tra hõm nách giúp phát hiện hạch nách bất thường.
• Thực hiện kiểm tra định kỳ: Tự kiểm tra vú hàng tháng và theo dõi bất kỳ sự thay đổi nào để kịp thời báo cho bác sĩ. Tuy nhiên, đây chỉ là một phần của tầm soát ung thư vú. Việc kiểm tra vú định kỳ do bác sĩ thực hiện rất quan trọng để phát hiện sớm và điều trị bệnh ung thư vú.

Nguồn ảnh: Coppa Feel! Breast Cancer Awareness

2.2 Các xét nghiệm sàng lọc ung thư vú

Xét nghiệm gen BRCA là xét nghiệm máu để kiểm tra sự thay đổi (đột biến) trong các gen BRCA1 và BRCA2. Những gen này giúp sửa chữa DNA bị hỏng và đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa ung thư. Đột biến gen BRCA có thể di truyền từ cha mẹ sang con cái và làm tăng nguy cơ mắc ung thư vú, ung thư buồng trứng và một số loại ung thư khác.

Nguồn ảnh: HALO Precision Diagnostics

Xét nghiệm gen BRCA tầm soát ung thư vú có thể được bác sĩ chuyên khoa chỉ định cho những trường hợp như:

• Tiền sử gia đình mắc ung thư vú hoặc ung thư buồng trứng.
• Mắc ung thư vú hoặc ung thư buồng trứng ở độ tuổi trẻ.
• Một số người có nguy cơ mắc ung thư vú cao hơn, nếu trong gia đình hoặc người thân cùng huyết thống từng bị ung thư.

Lợi ích của xét nghiệm gen BRCA:

• Đánh giá nguy cơ mắc ung thư vú và ung thư buồng trứng.
• Đưa ra quyết định về việc tầm soát và dự phòng ung thư.
• Giúp lựa chọn phương pháp điều trị ung thư phù hợp.
• Giảm lo lắng về nguy cơ ung thư.

Tuy nhiên, bất lợi khi xét nghiệm gen BRCA:

• Kết quả xét nghiệm có thể gây lo lắng hoặc ảnh hưởng tâm lý.
• Có thể gặp khó khăn liên quan trong công việc hoặc trong các vấn đề xã hội khác.

Phương pháp tầm soát ung thư vú tốt nhất cho bạn sẽ phụ thuộc vào độ tuổi, nguy cơ mắc ung thư vú và nguyện vọng cá nhân. Điều quan trọng là phải nói chuyện với bác sĩ của bạn về các lựa chọn tầm soát của bạn.

2.3 Các chẩn đoán hình ảnh sàng lọc ung thư vú

2.3.1 Siêu âm vú

Siêu âm vú là phương pháp chẩn đoán hình ảnh sử dụng sóng âm tần số cao để tái tạo hình ảnh cấu trúc bên trong tuyến vú. Kỹ thuật này giúp bác sĩ phát hiện và phân biệt các tổn thương như khối u, nang dịch hay mô đặc trong vú. Siêu âm vú cũng có thể được sử dụng để tầm soát ung thư vú ở những phụ nữ có mô vú dày đặc (đặc biệt là phụ nữ trẻ tuổi).

Ưu điểm:

• Không xâm lấn, không gây đau, chi phí hợp lý.
• Siêu âm vú ít độc hại, chi phí tiết kiệm, dễ thực hiện, có thể kết hợp thường xuyên hơn với khám định kỳ các bệnh lý khác.

2.3.2 Nhũ ảnh

Chụp nhũ ảnh là phương pháp chụp X-quang vú tối ưu hiện nay để phát hiện ung thư vú ở giai đoạn đầu – giai đoạn dễ điều trị nhất, tỷ lệ thành công cao. Phương pháp này được khuyến cáo cho phụ nữ từ 40 đến 50 tuổi và nên chụp nhũ ảnh định kỳ 2 năm/lần.

Chụp nhũ ảnh thường không gây đau, nhưng có thể hơi khó chịu khi vú bị nén lại trong vài phút. Bác sĩ sẽ xem xét kết quả và thảo luận với bạn về các bất thường của vú chỉ trong một đến vài ngày.

Chụp nhũ ảnh là chẩn đoán hình ảnh an toàn để tầm soát ung thư vú. Nhưng vẫn bao gồm một số ít rủi ro tiềm ẩn:

• Tiếp xúc với bức xạ: Chụp nhũ ảnh liên quan đến việc tiếp xúc với một lượng nhỏ bức xạ. Lượng bức xạ này rất thấp, nhưng có thể làm tăng nguy cơ ung thư sau này.
• Kết quả dương tính giả: Kết quả dương tính giả là khi chụp nhũ ảnh cho thấy có bất thường nhưng không có ung thư. Điều này có thể dẫn đến các xét nghiệm và kiểm tra không cần thiết.
• Không thoải mái: Chụp nhũ ảnh có thể không thoải mái, đặc biệt là ở những trường hợp có kích thước lớn.

Nhũ ảnh thường được kết hợp với siêu âm vú để tăng độ chính xác khi tầm soát chẩn đoán ung thư vú.

2.3.3 Chụp cộng hưởng từ vú (MRI)

MRI vú không phải là một chẩn đoán hình ảnh thường quy. MRI sử dụng từ trường để tạo ra hình ảnh chi tiết của vú và thường được sử dụng để kiểm tra thêm các bất thường được phát hiện trên chụp nhũ ảnh hoặc khám vú lâm sàng. Đặc biệt, MRI còn được sử dụng để tầm soát ung thư vú ở những phụ nữ có nguy cơ cao mắc bệnh.

Với độ nhạy cao, MRI vú có thể phát hiện những tổn thương rất nhỏ mà các kỹ thuật khác có thể bỏ sót, tuy nhiên phương pháp này có chi phí cao và chỉ nên thực hiện theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

Lưu ý: Chụp MRI không phù hợp với phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú.

3. Khi nào nên tầm soát ung thư vú? 

Việc lựa chọn thời điểm phù hợp để tầm soát ung thư vú có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo kết quả chính xác và nâng cao hiệu quả điều trị nếu phát hiện bệnh. Dưới đây là những mốc thời gian quan trọng bạn nên lưu ý:

3.1 Theo độ tuổi

• Từ 20 tuổi trở lên: Nên bắt đầu tự khám vú mỗi tháng một lần, tốt nhất là sau kỳ kinh nguyệt khoảng 7–10 ngày (lúc này mô vú mềm hơn, dễ cảm nhận bất thường). Khi có dấu hiệu bất thường cần đến khám bác sĩ chuyên khoa ung bướu hoặc sản phụ khoa. 
• Từ 30 tuổi: Nên thực hiện tầm soát ung thư vú bằng siêu âm vú định kỳ mỗi năm 1 lần, đặc biệt với phụ nữ có yếu tố nguy cơ cao (tiền sử gia đình có người mắc ung thư vú, từng mắc bệnh vú lành tính…). 
• Từ 40 tuổi trở lên: Nên thực hiện chụp nhũ ảnh (mammography) kết hợp siêu âm vú định kỳ mỗi 1–2 năm. Đây là phương pháp quan trọng giúp phát hiện sớm các tổn thương vú ngay cả khi chưa có triệu chứng.

3.2 Khi có các dấu hiệu bất thường

Phụ nữ nên đi khám tầm soát ung thư vú ngay khi nhận thấy các dấu hiệu sau:

• Sờ thấy khối u, cục cứng bất thường ở vú hoặc nách.
• Đau tức vùng ngực kéo dài không rõ nguyên nhân.
• Núm vú tiết dịch bất thường, có máu hoặc dịch trong.
• Thay đổi hình dạng vú hoặc núm vú: lõm vào, biến dạng, co kéo da vùng vú.
• Da vùng vú dày lên, sần sùi như vỏ cam.

Việc chủ động đi kiểm tra ngay khi có dấu hiệu bất thường sẽ giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, tăng khả năng điều trị thành công và giảm chi phí điều trị lâu dài.

4. Chuẩn bị gì khi đến tầm soát ung thư vú?

Tầm soát ung thư vú là một thủ tục khá đơn giản và không gây đau đớn, nhưng để quá trình diễn ra thuận lợi và cho kết quả chính xác, người bệnh cần lưu ý một số điều sau:

1. Chọn thời điểm khám phù hợp trong chu kỳ kinh nguyệt

Nếu bạn chưa bước vào giai đoạn mãn kinh, hãy đặt lịch khám sau khi kết thúc kỳ kinh khoảng 7–10 ngày. Lúc này, mô vú mềm hơn, giảm cảm giác đau và giúp bác sĩ dễ quan sát tổn thương nếu có. Tránh khám vào thời điểm vú căng tức trước hoặc trong kỳ kinh.

2. Không sử dụng mỹ phẩm vùng ngực trước khi khám

Trước khi đi chụp nhũ ảnh hoặc siêu âm vú, không nên bôi kem dưỡng, phấn rôm, lăn khử mùi, nước hoa… tại vùng ngực và nách, vì các thành phần trong các sản phẩm này có thể tạo hình ảnh giả trên phim chụp, ảnh hưởng đến kết quả chẩn đoán.

3. Mặc trang phục gọn nhẹ, dễ thay

Nên mặc áo khoác ngoài, áo cài nút hoặc áo rời thay vì váy liền thân để thuận tiện khi cần cởi áo phần thân trên trong quá trình chụp nhũ ảnh hoặc siêu âm vú.

4. Mang theo kết quả khám trước (nếu có)

Nếu bạn đã từng khám vú, siêu âm hoặc chụp nhũ ảnh trước đó, hãy mang theo toàn bộ kết quả cũ để bác sĩ so sánh, đánh giá diễn tiến bất thường (nếu có). Đây là dữ liệu rất quan trọng để đưa ra chẩn đoán chính xác hơn.

5. Chuẩn bị thông tin cá nhân và tiền sử bệnh

Hãy ghi nhớ hoặc mang theo các thông tin về chu kỳ kinh nguyệt, tiền sử bản thân và gia đình có mắc bệnh ung thư vú hay không, đã từng phẫu thuật vú hay làm thủ thuật gì liên quan… Bác sĩ sẽ hỏi để đánh giá nguy cơ và chỉ định phương pháp tầm soát phù hợp nhất.

5. Ai nên tầm soát ung thư vú?

Tất cả phụ nữ từ 40 tuổi trở lên đều nên tầm soát ung thư vú định kỳ. Ngoài ra, những người có các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư vú sau đây cũng cần sớm đi tầm soát:

• Tiền sử gia đình có người mắc ung thư vú.
• Tiền sử bản thân mắc ung thư vú hoặc các bệnh lý tuyến vú khác.
• Mang thai lần đầu sau tuổi 30.
• Không cho con bú.
• Uống nhiều rượu bia.
• Béo phì.
• Lười vận động.
• Có bệnh lý tuyến vú tăng sản không điển hình.
• Bản thân có ung thư buồng trứng hoặc nội mạc tử cung.
• Tiếp xúc nhiều với hóa chất và tia xạ.
• Sử dụng thuốc nội tiết thay thế kéo dài liên tục sau mãn kinh.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn là một trong những địa chỉ uy tín tại TP.HCM, nơi có đầy đủ hệ thống máy chụp nhũ ảnh kỹ thuật số, siêu âm vú chuyên sâu và dịch vụ sinh thiết tế bào nhỏ dưới hướng dẫn siêu âm, cùng đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm trong phát hiện và điều trị sớm ung thư vú.

Đặc biệt, người bệnh được thăm khám trực tiếp bởi đội ngũ bác sĩ chuyên khoa Ung bướu giàu kinh nghiệm, tận tâm và am hiểu sâu về ung thư vú và các bệnh lý ung bướu khác:

• BS.CKII Lê Thị Thu Sương – Nguyên Phó khoa Ung bướu, Bệnh viện Chợ Rẫy, với hơn 25 năm kinh nghiệm trong chẩn đoán và điều trị các bệnh ung thư tạng đặc, đặc biệt là ung thư vú.
• ThS.BS.CKII Vương Thị Nguyên Thảo – Nguyên Trưởng khoa Chăm sóc Giảm nhẹ – Trung tâm Ung bướu, Bệnh viện Chợ Rẫy, có hơn 30 năm kinh nghiệm trong điều trị ung thư và chăm sóc toàn diện cho người bệnh.

Hai bác sĩ đã đồng hành cùng hàng nghìn bệnh nhân trong hành trình phát hiện sớm và điều trị ung thư vú hiệu quả. Không chỉ vững vàng về chuyên môn, các bác sĩ còn nổi bật bởi sự tận tâm, nhẹ nhàng và thấu hiểu tâm lý người bệnh, giúp người phụ nữ an tâm hơn trong quá trình tầm soát và điều trị.

Chủ động bảo vệ sức khỏe vú và sức khỏe sinh sản ngay hôm nay bằng cách đặt lịch khám tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn.

Ung thư vú là gì? Cùng tìm hiểu qua góc nhìn của chuyên gia Ngoại Lồng ngực hơn 40 năm kinh nghiệm – PGS.TS.BS Vũ Hữu Vĩnh

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn

Số 88, Đường số 8, Khu dân cư Trung Sơn, Xã Bình Hưng, TP. Hồ Chí Minh

Hotline: 1800 6767

info@nih.com.vn

GPĐKKD: 0312088602 cấp ngày 14/12/2012 bởi Sở Kế hoạch và đầu tư TP.HCM. Giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh số 230/BYT-GPHĐ do Bộ Y Tế cấp.