ĐIỀU TRỊ THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM – PHƯƠNG PHÁP VÀ PHÒNG NGỪA HIỆU QUẢ

Khoảng 17% dân số thế giới hiện nay gặp vấn đề về cột sống, trong đó thoát vị đĩa đệm chiếm đến 60–65%. Bệnh đang có xu hướng gia tăng và trẻ hóa, đặc biệt ở nhóm 20–40 tuổi – những người thường xuyên ngồi lâu, ít vận động hoặc lao động sai tư thế.

Hiểu được sự lo lắng của đa số người bệnh đang chịu đựng những cơn đau do thoát vị đĩa đệm gây ra, đội ngũ bác sĩ chuyên khoa Ngoại Thần kinh – Cột sống tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn sẽ mang đến một bài viết giải đáp đầy đủ và dễ hiểu nhất về các phương pháp điều trị thoát vị đĩa đệm hiện nay – từ nội khoa, vật lý trị liệu đến phẫu thuật, để bạn chủ động hơn trong hành trình phục hồi sức khỏe.

1. Thoát vị đĩa đệm là gì?

Thoát vị đĩa đệm xảy ra khi phần nhân nhầy bên trong đĩa đệm bị trượt ra ngoài do bao xơ rách hoặc thoái hóa, và bắt đầu chèn ép vào rễ thần kinh hoặc tủy sống. Bệnh thường gặp ở cột sống thắt lưng (L4–L5, L5–S1) và cột sống cổ (C5–C6, C6–C7) – những vị trí chịu lực nhiều nhất trong các hoạt động thường ngày.

Triệu chứng điển hình của thoát vị đĩa đệm gồm đau cổ, lưng, lan xuống tay chân, tê bì, yếu cơ. Trường hợp nặng có thể gây rối loạn đại tiểu tiện, thậm chí liệt chi, mất khả năng vận động.

Nếu không điều trị sớm, thoát vị đĩa đệm không chỉ gây đau mạn tính mà còn giảm sút nghiêm trọng chất lượng cuộc sống, ảnh hưởng đến công việc và sinh hoạt hàng ngày.

2. Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Khi có các dấu hiệu cảnh báo thoát vị đĩa đệm, nên sớm thăm khám bác sĩ để được tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.

ThS.BS Dương Đức Anh, Bác sĩ Khoa Ngoại Thần kinh – Cột sống, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn cho biết, nếu cơ thể xuất hiện các biểu hiện cảnh báo thoát vị đĩa đệm dưới đây, bạn nên sớm thăm khám với bác sĩ chuyên khoa: 

• Đau kéo dài: Đau kéo dài hơn 2 tuần tại vùng lưng hoặc cổ, đau không giảm dù đã dùng thuốc giảm đau.
• Tê bì, yếu cơ: Cảm giác tê lan xuống tay hoặc chân, yếu cơ khiến việc đi lại, cầm nắm đồ vật trở nên khó khăn.
• Mất kiểm soát tiểu tiện/đại tiện: Dấu hiệu nguy hiểm của hội chứng chùm đuôi ngựa – cần nhập viện khẩn cấp để tránh biến chứng liệt.
• Đau dữ dội: Cơn đau nghiêm trọng, tăng lên khi ho, hắt hơi hoặc thay đổi tư thế, ảnh hưởng đến khả năng vận động.
• Đau về đêm: Cơn đau gây mất ngủ hoặc gián đoạn giấc ngủ. 

Thăm khám sớm không chỉ giúp chẩn đoán chính xác mà còn ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như:

• Liệt chi: Đĩa đệm chèn ép tủy sống lâu ngày gây mất khả năng vận động tay hoặc chân.
• Hội chứng chùm đuôi ngựa: Gây rối loạn đại tiểu tiện do chèn ép rễ thần kinh cuối tủy sống – tình trạng cần được can thiệp điều trị khẩn cấp.
• Hẹp ống sống: Gây đau mạn tính, yếu cơ, hạn chế khả năng đi lại – thường gặp ở người lớn tuổi.
• Teo cơ: Yếu cơ kéo dài khiến tay chân mất chức năng, khó đi lại hoặc cầm nắm.
• Đau mạn tính: Đau kéo dài, ảnh hưởng giấc ngủ và tâm lý, dễ gây trầm cảm.

3. Các phương pháp điều trị thoát vị đĩa đệm hiệu quả

3.1. Điều trị không dùng thuốc

Phần lớn người bệnh thoát vị đĩa đệm có thể cải thiện tình trạng bệnh mà không cần phẫu thuật nhờ điều trị bảo tồn như thuốc, vật lý trị liệu và thay đổi lối sống. Đây là thông tin rất tích cực, cho thấy bệnh hoàn toàn có thể chữa được nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách.

3.1.1. Bài tập cho người thoát vị đĩa đệm

Vận động nhẹ nhàng là cách hiệu quả để giảm áp lực lên đĩa đệm, tăng cường cơ lưng và cải thiện tuần hoàn máu:

• Yoga trị liệu: Các động tác yoga phù hợp giúp kéo giãn cơ, giảm căng cứng vùng lưng – cổ và hỗ trợ phục hồi chức năng của đĩa đệm.
• Đi bộ: Duy trì thói quen đi bộ 20–30 phút mỗi ngày trên mặt phẳng giúp tăng lưu thông máu và tăng sức bền nhóm cơ hỗ trợ cột sống.
• Bài tập giãn cơ: Thực hiện đều đặn giúp giảm áp lực nội đĩa, cải thiện linh hoạt và giảm đau.

Lưu ý: Chỉ nên tập dưới hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa hoặc chuyên viên vật lý trị liệu. Tránh thực hiện động tác mạnh, cúi gập sâu hoặc vặn xoắn đột ngột.

3.1.2. Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu đóng vai trò then chốt trong điều trị các bệnh lý cột sống, đặc biệt là thoát vị đĩa đệm. Phương pháp này không chỉ giúp giảm đau, phục hồi vận động mà còn ngăn ngừa nguy cơ tái phát thoát vị đĩa đệm.

Tại khoa Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng của Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn, người bệnh được tiếp cận liệu trình chuyên sâu, theo xu hướng cá nhân hóa các bài tập phục hồi chức năng cột sống. Đồng thời, quá trình này còn được hỗ trợ bởi nhiều thiết bị hiện đại: máy siêu âm trị liệu giúp giảm viêm, tăng tuần hoàn; dòng điện TENS kích thích thần kinh làm dịu cơn đau; sóng ngắn giúp thư giãn cơ, giảm co thắt hiệu quả.

Vật lý trị triệu là một quá trình quan trọng hỗ trợ hồi phục chức năng cột sống do thoát vị đĩa đệm.

Không chỉ tập trung vào kỹ thuật, đội ngũ kỹ thuật viên tại đây còn đồng hành chặt chẽ cùng bệnh nhân trong suốt quá trình hồi phục, điều chỉnh mức độ tập luyện linh hoạt theo tiến triển thực tế. Sự kết hợp giữa thiết bị hiện đại và chăm sóc cá nhân hóa giúp tối ưu hiệu quả điều trị và hạn chế tái phát bệnh.

Người bệnh cũng được tư vấn các nguyên tắc duy trì cột sống khỏe mạnh: tránh ngồi lâu một tư thế, làm việc đúng tư thế, kiểm soát cân nặng và đảm bảo chất lượng giấc ngủ. Đây chính là những yếu tố góp phần giữ vững hiệu quả điều trị sau khi kết thúc liệu trình.

Tùy theo tình trạng, liệu trình thường kéo dài 6–8 tuần, 2–3 buổi mỗi tuần. Nếu kiên trì và thực hiện đúng hướng dẫn, người bệnh có thể cải thiện tới 70–80% triệu chứng.

3.1.3. Châm cứu giảm đau 

Châm cứu là phương pháp dùng kim tác động vào các huyệt vị ở vùng cổ, lưng, hông và mông nhằm giảm đau, thư giãn cơ và cải thiện tuần hoàn máu. Phương pháp này được áp dụng phổ biến trong điều trị bảo tồn cho bệnh nhân thoát vị đĩa đệm.

Một liệu trình châm cứu có thể thường kéo dài từ 10–15 buổi, mỗi buổi khoảng 30 phút. Ưu điểm lớn của châm cứu là khả năng giảm đau tự nhiên, ít tác dụng phụ, đồng thời hỗ trợ tăng hiệu quả của các phương pháp điều trị không phẫu thuật khác như vật lý trị liệu, dùng thuốc.

Lưu ý: Châm cứu giảm đau do thoát vị đĩa đệm cần được thực hiện bởi bác sĩ Y học Cổ truyền chính quy để đảm bảo an toàn, tránh các biến chứng như nhiễm trùng, tổn thương dây thần kinh.

3.2. Điều trị nội khoa

3.2.1. Điều trị bằng thuốc

Trong điều trị bảo tồn thoát vị đĩa đệm, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc nhằm kiểm soát triệu chứng và cải thiện vận động:

• Thuốc giảm đau thông thường: Sử dụng khi cơn đau ở mức độ nhẹ.
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Giúp giảm triệu chứng viêm, đau hiệu quả.
• Thuốc giãn cơ: Giảm co cứng cơ, thường được chỉ định trong giai đoạn cấp, kéo dài 1–2 tuần.
• Thuốc giảm đau thần kinh: Hỗ trợ giảm cảm giác tê bì, đau lan do chèn ép rễ thần kinh.

Lưu ý:

– Tất cả các loại thuốc cần được dùng đúng theo chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ như tổn thương gan, loét dạ dày hoặc ảnh hưởng đến chức năng thận.

– Không tự ý dùng thuốc, tăng liều hoặc kéo dài thời gian sử dụng nếu chưa được bác sĩ thăm khám và hướng dẫn cụ thể.

3.2.2. Tiêm Corticosteroid ngoài màng cứng cột sống

Theo BS.CKII Lê Trọng Nghĩa – Phó Trưởng khoa Ngoại Thần kinh – Cột sống, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn, tiêm Corticosteroid ngoài màng cứng là phương pháp điều trị bảo tồn hiệu quả bệnh thoát vị đĩa đệm, giúp giảm đau nhanh trong các trường hợp dùng thuốc không đáp ứng.

Thuốc chống viêm liều mạnh được tiêm trực tiếp vào khoang ngoài màng cứng – gần vùng đĩa đệm bị tổn thương, dưới hướng dẫn của hệ thống C-arm hoặc siêu âm để đảm bảo độ chính xác.

Thông thường, có thể tiêm mũi tiếp theo sau 3–4 tháng nếu đáp ứng tốt, hoặc chuyển sang tiêm vị trí khác sau 2 tuần nếu mũi tiêm đầu chưa đạt hiệu quả.

Tuy an toàn trong đa số trường hợp, phương pháp này vẫn có thể gây tác dụng phụ như tăng đường huyết, huyết áp – đặc biệt ở người có bệnh nền. Do đó, người bệnh cần điều trị tại cơ sở uy tín, dưới sự theo dõi của bác sĩ chuyên khoa, để đảm bảo an toàn và hiệu quả lâu dài.

Tiêm Corticosteroid ngoài màng cứng giúp giảm triệu chứng đau do thoát vị đĩa đệm.

3.3. Điều trị ngoại khoa

3.3.1. Phẫu thuật lấy thoát vị đĩa đệm 

Phẫu thuật được xem là lựa chọn tối ưu trong điều trị thoát vị đĩa đệm khi các phương pháp bảo tồn không còn hiệu quả, triệu chứng đau lưng, tê yếu tay chân hoặc rối loạn tiểu tiện ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống của người bệnh.

Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn, Chuyên khoa Ngoại Thần kinh – Cột sống quy tụ đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, luôn cập nhật và ứng dụng các kỹ thuật phẫu thuật tiên tiến nhằm điều trị hiệu quả các bệnh lý cột sống, đặc biệt là thoát vị đĩa đệm. Một số phương pháp hiện đang được triển khai tại bệnh viện gồm:

3.3.2. Phẫu thuật nội soi cột sống

Hiện nay, phẫu thuật nội soi cột sống đang dần thay thế phương pháp mổ hở truyền thống nhờ tính ít xâm lấn và hiệu quả vượt trội. Với vết mổ chỉ dưới 2 cm, kỹ thuật này giúp người bệnh giảm đau rõ rệt, ít biến chứng, phục hồi nhanh và đảm bảo thẩm mỹ. Toàn bộ ca mổ thường diễn ra trong khoảng 60 phút, ít mất máu, không ảnh hưởng đến mô lành. Người bệnh có thể đi lại nhẹ nhàng ngay trong ngày đầu và xuất viện sau 1–2 ngày.

Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn, phẫu thuật nội soi cột sống là một kỹ thuật thường quy, được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm của khoa Ngoại Thần kinh – Cột sống. Hàng trăm bệnh nhân thoát vị đĩa đệm nặng đã được điều trị thành công bằng phương pháp này.

Nội soi cột sống với các ưu điểm giảm đau, ít xâm lấn, phục hồi nhanh.

Điển hình như anh V. (36 tuổi), bị thoát vị đĩa đệm L5-S1 nghiêm trọng khiến tê bì hai chân, đi lại khó khăn. Sau khi được phẫu thuật nội soi lấy nhân đệm thoát vị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn, anh đã xuất viện ngay ngày hôm sau, vận động trở lại bình thường và thoát khỏi cơn đau dai dẳng trong vài tuần sau đó.

3.3.3. Phẫu thuật cột sống xâm lấn tối thiểu ứng dụng công nghệ O-arm và định vị hình ảnh 3 chiều Navigation

Phương pháp này thường được chỉ định trong các trường hợp thoát vị đĩa đệm nặng gây chèn ép tủy sống, mất vững cột sống dẫn đến yếu liệt tay chân, hoặc bệnh tái phát sau điều trị bảo tồn không hiệu quả, cần can thiệp triệt để. Các bác sĩ khoa Ngoại Thần kinh – Cột sống với chuyên môn cao và kinh nghiệm dày dạn chính là yếu tố then chốt đảm bảo sự thành công của ca mổ.

Nhờ ứng dụng hệ thống O-arm hiện đại bậc nhất hiện nay – kết hợp định vị hình ảnh 3D – phẫu thuật cột sống tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn cho phép bác sĩ xác định chính xác vị trí thoát vị, loại bỏ phần nhân nhầy chèn ép mà không làm tổn thương mô lành xung quanh.

Phẫu thuật cột sống bằng hệ thống O-arm hiện đại điều trị hiệu quả các trường hợp thoát vị đệm nặng.

3.3.4. Tạo hình nhân nhầy đĩa đệm bằng sóng cao tần

Chị L. (37 tuổi) bị thoát vị đĩa đệm L4-L5 và L5-S1 lâu ngày dù đã điều trị nội khoa. Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn, chị được tư vấn điều trị bằng sóng cao tần – phương pháp ít xâm lấn, không cần mổ. Chỉ sau một lần thực hiện, chị thoát hẳn cơn đau lưng và được xuất viện trong ngày.

Với những trường hợp thoát vị nhẹ như chị L, khối thoát vị chưa chèn ép rễ thần kinh hoặc chưa gây hẹp ống sống, kỹ thuật tạo hình nhân nhầy đĩa đệm bằng sóng cao tần là phương pháp can thiệp ngoại khoa ít xâm lấn, không phải mổ mà vẫn giúp giảm đau hiệu quả trong thời gian dài. 

Bác sĩ sẽ gây tê tại chỗ vùng lưng có đĩa đệm tổn thương, sau đó đưa kim và điện cực chuyên dụng xuyên qua da vào nhân nhầy. Sóng cao tần sẽ được phát ra để phá hủy một phần nhân thoát vị và các dây thần kinh cảm giác đau, từ đó giảm áp lực nội đĩa và chèn ép lên rễ thần kinh.

Toàn bộ thủ thuật diễn ra trong 20–30 phút, không gây chảy máu, ít đau, người bệnh có thể sinh hoạt nhẹ sau 1–2 ngày với hiệu quả giảm đau kéo dài và ít phải dùng thuốc.

Lưu ý: Lựa chọn địa chỉ để chẩn đoán hoặc điều trị các vấn đề liên quan đến thoát vị đĩa đệm, người bệnh nên ưu tiên các bệnh viện lớn, sở hữu chuyên khoa Thần kinh – Cột sống uy tín, cùng hệ thống máy móc hiện đại nhằm nâng cao tỷ lệ điều trị thành công.

Phương pháp can thiệp ít đau, ít xâm lấn, người bệnh xuất viện trong ngày.

Khoa Ngoại Thần kinh – Cột sống là một trong những chuyên khoa mũi nhọn tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn, quy tụ đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn, nhiều năm kinh nghiệm và tận tâm với người bệnh. Các bác sĩ tại khoa không ngừng cập nhật, ứng dụng những kỹ thuật điều trị hiện đại, giúp mang lại hiệu quả cao trong điều trị các bệnh lý phức tạp về cột sống và thần kinh.

Bệnh viện đầu tư hệ thống trang thiết bị hiện đại hàng đầu như: Máy chụp CT Scanner Siemens 64 lát cắt, Máy cộng hưởng từ 1.5 Tesla Siemens Magnetom Amira, Kính hiển vi phẫu thuật, Máy cắt u bằng sóng siêu âm (CUSA EXcel). Nhờ đó, việc chẩn đoán – điều trị các bệnh lý như thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống, u não, đột quỵ não… được thực hiện chính xác, nhanh chóng và an toàn.

Người bệnh còn được trải nghiệm quy trình chăm sóc toàn diện: Từ khám, điều trị, phẫu thuật đến phục hồi chức năng và theo dõi sau điều trị. Với hệ thống phòng khám – nội trú khang trang, khu phục hồi chức năng hiện đại cùng dịch vụ hậu phẫu chuyên nghiệp, bệnh viện mang đến trải nghiệm điều trị an tâm, thoải mái và hiệu quả phục hồi cao cho người bệnh.

4. Phòng ngừa tái phát sau điều trị

Tránh nằm lâu một chỗ
Nằm quá nhiều khiến cơ lưng yếu đi, tuần hoàn máu kém và đĩa đệm không được nuôi dưỡng tốt. Hãy đứng dậy đi lại nhẹ nhàng 5–10 phút mỗi giờ, kết hợp nghỉ ngơi ngắt quãng và thực hiện các bài tập giãn cơ đơn giản.

Chọn nệm đúng cách

• Độ cứng: Nệm nên cứng vừa phải, không quá mềm để tránh làm cong cột sống.
• Chất liệu: Nệm cao su tự nhiên hoặc lò xo chắc là lựa chọn tốt.
• Độ dày lý tưởng: 10–15 cm.
• Thử nệm: Nằm thử khoảng 5–10 phút để kiểm tra cảm giác thoải mái.

Tránh ngồi xổm
Tư thế ngồi xổm làm tăng áp lực lên cột sống thắt lưng, đặc biệt khi nâng đồ. Nếu cần ngồi thấp, nên dùng ghế hoặc tư thế quỳ một chân.

Nằm nghỉ đúng tư thế

• Nằm nghiêng: Kẹp gối giữa hai đầu gối để giữ cột sống thẳng.
• Nằm ngửa: Kê gối mỏng dưới đầu và gối nhỏ (cao 10–15 cm) dưới gối chân.
• Tránh nằm sấp: Gây cong lưng, tăng áp lực lên đĩa đệm.

Tránh các môn thể thao gây vặn xoắn cột sống
Không nên chơi cầu lông, tennis, golf, bóng chuyền hoặc bóng rổ trong thời gian điều trị, vì các động tác xoay người có thể làm tổn thương thêm bao xơ.

Chú ý tư thế sinh hoạt hàng ngày

• Nâng vật nặng: Gập gối thay vì cúi lưng, giữ lưng thẳng khi nhặt đồ.
• Ngồi làm việc: Sử dụng ghế có tựa lưng, kê gối nhỏ sau lưng, chân đặt chắc trên sàn. Mỗi 30–45 phút nên đứng dậy, vươn vai hoặc đi lại.
• Khi đi bộ: Giữ lưng thẳng, đầu hướng về phía trước, tránh cúi gập khi mang balo nặng.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn

Số 88, Đường số 8, Khu dân cư Trung Sơn, Xã Bình Hưng, Huyện Bình Chánh, TP. Hồ Chí Minh

Hotline: 1800 6767

info@nih.com.vn

GPĐKKD: 0312088602 cấp ngày 14/12/2012 bởi Sở Kế hoạch và đầu tư TP.HCM. Giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh số 230/BYT-GPHĐ do Bộ Y Tế cấp.