DỊ ỨNG THỜI TIẾT – NGUYÊN NHÂN, BIỂU HIỆN VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ

Bệnh thường không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng gây ra nhiều triệu chứng khó chịu như ngứa, nổi mẩn đỏ, hắt hơi hoặc chảy nước mũi, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt hằng ngày.

Trong bài viết này, với sự tư vấn chuyên môn từ BS.CKI Nguyễn Minh Phong – bác sĩ Da liễu, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn, bạn sẽ hiểu rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách điều trị dị ứng thời tiết hiệu quả.

1. Thế nào là dị ứng thời tiết?

Dị ứng thời tiết là tình trạng hệ miễn dịch phản ứng quá mức khi cơ thể tiếp xúc với các yếu tố môi trường như nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh, độ ẩm cao, nắng gắt, mưa, gió, nấm mốc hay sự thay đổi đột ngột của thời tiết (1). Những tác nhân này có thể kích hoạt phản ứng dị ứng, khiến người bệnh xuất hiện nhanh chóng các triệu chứng như nổi mẩn đỏ, phát ban, ngứa ngáy.

Bệnh dị ứng thời tiết có thể xảy ra quanh năm nhưng thường bùng phát mạnh vào giai đoạn giao mùa, khi thời tiết thay đổi thất thường. Tùy theo cơ địa từng người, biểu hiện dị ứng thời tiết có thể khác nhau về mức độ và tần suất, từ nhẹ cho đến nặng.

2. Dị ứng thời tiết có nguy hiểm đến sức khỏe không?

Mức độ dị ứng thời tiết phụ thuộc vào cơ địa và phản ứng miễn dịch của từng người (2). Có trường hợp chỉ bị dị ứng thời tiết nhẹ với triệu chứng ngứa, nổi mẩn, khó chịu thoáng qua; nhưng cũng có người gặp phản ứng mạnh như nổi mề đay toàn thân, phù nề hoặc rối loạn hô hấp.

Về bản chất, bệnh lý này thường không gây nguy hiểm ngay lập tức. Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát đúng cách, dị ứng có thể diễn tiến theo hai dạng:

• Dị ứng thời tiết cấp tính: Thường kéo dài từ vài giờ đến dưới 6 tuần, với các triệu chứng như ngứa, nổi mẩn đỏ, mề đay… gây khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt. Nếu được điều trị kịp thời, triệu chứng có thể biến mất nhanh chóng.
• Dị ứng thời tiết mạn tính: Xảy ra khi tình trạng dị ứng kéo dài và tái phát thường xuyên mà không được điều trị đúng cách. Lúc này, bệnh có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như phù nề nghiêm trọng, nhiễm trùng da, tụt huyết áp, khó thở, thậm chí sốc phản vệ – một phản ứng dị ứng cấp tính có thể đe dọa tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
  

Vì vậy, người bệnh không nên chủ quan. Nếu dấu hiệu dị ứng thời tiết kéo dài hoặc xuất hiện triệu chứng nghiêm trọng, cần đến cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên khoa thăm khám và điều trị sớm.

3. Một số biểu hiện của dị ứng thời tiết

Dị ứng thời tiết có thể ảnh hưởng đến nhiều hệ cơ quan trong cơ thể, đặc biệt là da và đường hô hấp. Tùy theo cơ địa và mức độ dị ứng của từng người, các biểu hiện lâm sàng có thể khác nhau, từ nhẹ như ngứa mũi, nổi mẩn đến nghiêm trọng như khó thở, sốc phản vệ. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến mà người bệnh có thể gặp phải khi bị dị ứng thời tiết.

3.1 Viêm mũi

Người bị dị ứng thời tiết thường có cảm giác khô họng, ngứa mũi, mắt khó chịu, kèm theo hắt hơi, chảy nước mũi, nghẹt mũi (3). Một số trường hợp còn bị mất ngủ, mệt mỏi, kém tập trung. Tùy vào cơ địa và mức độ dị ứng, các đợt viêm mũi dị ứng thường xuất hiện theo từng đợt – thường kéo dài 20–30 phút và có thể tái phát nhiều lần khi thời tiết thay đổi.

3.2 Nổi mề đay

Một trong những biểu hiện dị ứng thời tiết phổ biến là nổi mề đay đột ngột, lan rộng khắp cơ thể (4). Trường hợp nhẹ chỉ gây ngứa, khó chịu; nhưng nếu nặng có thể kèm theo khó thở, tụt huyết áp nhanh và dẫn đến sốc phản vệ – tình trạng nguy hiểm cần cấp cứu ngay.

3.3 Chàm bội nhiễm

Dị ứng thời tiết kéo dài có thể làm da bị chàm bội nhiễm, biểu hiện bằng các mảng hồng ban kèm mụn nước nhỏ li ti, có thể tiết dịch vàng. Thường gặp ở bàn tay, bàn chân, khuỷu tay, đầu gối hoặc vùng mặt, gây mất thẩm mỹ và khó chịu cho người bệnh. Các đợt chàm bội nhiễm thường kéo dài, dễ tái phát và khiến da bị tổn thương nặng nề hơn theo thời gian.

3.4 Khó thở, ho khò khè

Các triệu chứng hô hấp như khó thở, ho khan, thở rít hoặc khò khè thường xuất hiện vào thời điểm giao mùa. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của hen phế quản, nhất là ở trẻ em hoặc người có tiền sử hen chưa được kiểm soát. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tình trạng này có thể tiến triển nặng và gây ra những biến chứng nguy hiểm cho đường hô hấp.

3.5 Ngứa mẩn đỏ

Da có thể xuất hiện tình trạng ửng đỏ kèm theo cảm giác ngứa kéo dài, các mảng mề đay nổi rõ trên bề mặt (5). Mức độ biểu hiện khác nhau tùy cơ địa, có thể kéo dài vài giờ hoặc nhiều ngày, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt.

4. Nguyên nhân dị ứng thời tiết

Nguyên nhân chính gây dị ứng thời tiết xuất phát từ sự thay đổi bất thường của môi trường như nhiệt độ (nóng – lạnh), độ ẩm không khí, cũng như sự gia tăng đột ngột của các dị nguyên như phấn hoa, nấm mốc, bụi mịn trong không khí.

Về cơ chế, khi cơ thể tiếp xúc với những yếu tố bất lợi này, hệ miễn dịch nhạy cảm sẽ nhận diện nhầm chúng như “chất lạ” và phản ứng quá mức. Lúc này, cơ thể giải phóng hàng loạt chất trung gian hóa học, đặc biệt là histamin – tác nhân trực tiếp gây nên các triệu chứng dị ứng như nổi mề đay, ngứa ngáy, hắt hơi, chảy nước mũi hoặc khó thở.

Ở những người có cơ địa dễ bị dị ứng, phản ứng này xảy ra nhanh chóng và dữ dội hơn, khiến triệu chứng trở nên nghiêm trọng nếu không được kiểm soát kịp thời.

5. Bị dị ứng thời tiết nên làm gì?

Do có liên quan đến cơ địa và rối loạn miễn dịch, dị ứng thời tiết không thể điều trị dứt điểm hoàn toàn. Việc chữa trị chủ yếu nhằm kiểm soát triệu chứng trong mỗi đợt bùng phát và hạn chế tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng, từ đó giảm tái phát và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Khi bị dị ứng thời tiết, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà sau:

• Hạn chế tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng như khói bụi, phấn hoa, nước bẩn và môi trường ô nhiễm.
• Tránh hút thuốc lá, rượu bia vì có thể làm tình trạng dị ứng nặng hơn.
• Ăn uống lành mạnh: Tăng cường rau xanh, trái cây, uống nhiều nước lọc hoặc nước ép; trà xanh chứa EGCG tự nhiên hỗ trợ tăng cường miễn dịch.
• Ngủ đủ giấc, giữ tinh thần thoải mái để cơ thể phục hồi tốt hơn.
• Giữ vệ sinh môi trường sống: Thường xuyên giặt chăn ga, gối, khăn mặt, và làm sạch các vật dụng dễ tích tụ bụi hoặc lông mịn.

Nếu các biện pháp chăm sóc tại nhà nêu trên không mang lại hiệu quả, người bệnh nên sớm đến gặp bác sĩ chuyên khoa Da liễu để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời. Việc chủ quan để tình trạng kéo dài có thể dẫn đến biến chứng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sinh hoạt hằng ngày.

6. Dị ứng thời tiết cần phải kiêng những gì?

Mặc dù thực phẩm không trực tiếp gây ra dị ứng thời tiết, nhưng một số loại có thể làm tăng phản ứng viêm trong cơ thể và khiến triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn. Vì vậy, việc hạn chế các nhóm thực phẩm sau đây có thể giúp người bệnh kiểm soát dị ứng hiệu quả hơn (6).

• Thực phẩm chế biến sẵn: Xúc xích, thịt xông khói, đồ hộp, bánh mì kẹp thịt, bít tết… thường chứa nhiều chất bảo quản, muối, đường và các phụ gia nhân tạo. Những thành phần này có thể gây kích ứng và làm tăng tình trạng viêm trong cơ thể.
• Thực phẩm nhiều dầu mỡ, chất béo bão hòa: Các món chiên rán như gà rán, khoai tây chiên, bánh chiên… chứa hàm lượng chất béo cao có thể gây rối loạn hệ miễn dịch và thúc đẩy phản ứng viêm.
•  Đồ uống có gas, nhiều đường: Nước ngọt, soda, nước tăng lực chứa đường tinh luyện và caffeine có thể kích thích các phản ứng viêm và làm tăng mức độ nghiêm trọng của triệu chứng dị ứng.
• Thực phẩm giàu histamine: Một số thực phẩm như rượu vang đỏ, sô cô la, phô mai lâu năm có thể làm tăng lượng histamine trong cơ thể – chất trung gian gây ra các biểu hiện dị ứng như ngứa, nổi mề đay, nghẹt mũi.
• Thực phẩm dễ gây dị ứng tùy cơ địa: Với những người có cơ địa nhạy cảm, các loại thực phẩm như trứng, sữa, đậu nành, gluten hoặc hải sản có thể kích hoạt phản ứng dị ứng riêng biệt, làm bệnh khó kiểm soát hơn.

7. Cách chữa dị ứng thời tiết

Hiện nay, chữa dị ứng thời tiết chủ yếu tập trung vào kiểm soát triệu chứng và phòng ngừa tái phát. Dưới đây là một số phương pháp điều trị và phòng ngừa được áp dụng phổ biến.

• Dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ: Bao gồm các loại thuốc như kháng histamine, corticosteroid hoặc thuốc chống viêm nhằm giảm ngứa, mẩn đỏ, khó thở  và kiểm soát triệu chứng ở cả giai đoạn cấp và mạn tính.  Việc dùng thuốc cần có chỉ định chuyên môn để đảm bảo an toàn.
• Tận dụng thảo dược tự nhiên: Một số loại thảo mộc và gia vị như gừng, trà xanh, nghệ chứa hoạt chất chống viêm, kháng khuẩn và tốt cho hệ miễn dịch. Người bệnh có thể sử dụng các loại trà từ gừng hoặc trà xanh mỗi ngày để làm dịu các triệu chứng như ho, hắt hơi hoặc giảm tình trạng mẩn ngứa.
• Hạn chế tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng: Các tác nhân như phấn hoa, bụi mịn, nấm mốc dễ gây bùng phát dị ứng khi thời tiết thay đổi. Do đó, nên đeo khẩu trang khi ra ngoài, đặc biệt vào thời điểm giao mùa, và sử dụng máy lọc không khí trong nhà để giảm bụi mịn, nấm mốc và cải thiện chất lượng không khí.

Với những trường hợp bị dị ứng thời tiết nặng hoặc tái phát nhiều lần, người bệnh nên đến khám tại cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.

Phòng khám Da liễu – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn là địa chỉ uy tín trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý da liễu như viêm da cơ địa, dị ứng thời tiết, nổi mề đay, chàm bội nhiễm, mụn trứng cá, rối loạn sắc tố hay viêm da tiếp xúc. Đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm luôn đồng hành cùng người bệnh với các phác đồ cá nhân hóa, giúp kiểm soát triệu chứng hiệu quả, ngăn ngừa tái phát và cải thiện chất lượng cuộc sống. 

Để biết thêm chi tiết, vui lòng liên hệ Hotline 1800 6767 để được tư vấn.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn

Số 88, Đường số 8, Khu dân cư Trung Sơn, Xã Bình Hưng, TP. Hồ Chí Minh

Hotline: 1800 6767

info@nih.com.vn

GPĐKKD: 0312088602 cấp ngày 14/12/2012 bởi Sở Kế hoạch và đầu tư TP.HCM. Giấy phép hoạt động khám bệnh, chữa bệnh số 230/BYT-GPHĐ do Bộ Y Tế cấp.